Diz Ön Çapraz Bağ Kopmaları (ACL Rüptürü)

Ön Çapraz Bağ Yaralanmaları (ACL Rüptürü) Nedir?

ACL (ön çapraz bağ) sert ve esnek olmayan liflerden oluşmaktadır.
Bu bağ tibia kemiğinin öne gelme ve içe-dışa dönme hareketlerini sınırlar.

Ön Çapraz bağ Yaralanmaları nasıl olur?

Ön çapraz bağ yaralanmaları, genellikle sabit ayak üzerinde ani dönme hareketi sırasında ortaya çıkar.
Koşarken, kayarken ani yavaşlama,
Zıplama sonrası yere inerken,
Trafik kazaları, endüstriyel kazalar,
Dize direkt darbe gibi .
Ön çapraz bağ yaralanmaları ile beraber genellikle menisküs ve yan bağ yaralanmaları da görülür.

ACL Yaralanmaları Belirtileri Nelerdir?

Pozitif pivot shift testi: Bir muayene testidir. Bu testin pozitifliği dizin instabil olduğunu kanıtlar.

Ön çapraz bağınız yaralandığında kopma sesi veya diz kontrolünün bozulduğunu genellikle hissedilir.
2-12 saat içinde diz şişer ve ayağa kalkıldığında ağrı olur.
Özellikle ayak sabitken vücud döndürüldüğü zaman, kaval kemiği (tibia) sabit kalırken uyluk kemiği (femur) döner.
Bazen dizde dönme ve muayene bulgusu yoktur fakat dizde belirgin bulgu vermeyen ve tam hissedilemeyen küçük dönmeler ve öğütme hareketi vardır.

İnstabilite Sonucunda Gelişen Problemler

Aktivitelerde kısıtlanma ve yaşam standartının düşmesi; Dizi instabil olan kişiler sportif aktivitelerde ve yoğun tempolu bir yaşamda sorun yaşadıklarından daha sakin bir yaşam sürmek zorunda kalırlar. 2-12 saat içinde diz şişer ve ayağa kalkıldığında ağrı olur.
Dizde ek erken patolojilerin gelişmesi; Özellikle iç menisküs yırtıkları ve kıkırdak zedelenmeleri sıklıkla gelişir.
Kireçlenme; İnstabil dizlerin tamamında diğer tarafa göre erken kireçlenme gelişir. Kireçlenme bulgularının 10 yılda gelişme oranı % 80 leri bulmaktadır.

ACL Yırtığında Görüntüleme Yöntemleri

MR görüntüleme teşhiste altın standart olarak kabul edilmektedir.
Ancak nadir olarak özellikle kısmi ÖÇB yırtıklarında son kararı vermek için artroskopik değerlendirmeye de ihtiyaç duyulabilir.

ACL Yırtığında Tedavi - 1

Primer tedavi yöntemi cerrahi müdahaledir. Tedavi yöntemi artroskopidir. Bunun için 5 doku grefti kullanılır:

Patellar tendon: Diz kapağı kemiği ile tibia arasında uzanan patellar tendonun orta 1/3 ü, üstte ve altta 1x2x1 cm (2cm uzunluk 1 cm en ve yüksek) kemik parçaları ile birlikte alınır. (Bone-tendon-bone)

ACL Yırtığında Tedavi - 2

2. Diz arkası tendonlar: Dizin iç-arkasında yer alan hamstring tendonları alınır ve uygun uzunluk ve kalınlıkta katlanır. (% 90 oranında bu iki doku kullanılmaktadır. )

ACL Yırtığında Tedavi - 3

3. Quadriseps tendonu: Diz kapağının üzerindeki tendon diz kapağından 2x1x1 cm kemik parçası ile birlikte alınır.
4. Allogreft: Kadavradan alınan dokular kullanılmaktadır.
5. Sentetik bağlar: Komplikasyonları nedeni ile çok nadir tercih edilmektedir.

ACL Yırtığında Ameliyat Sonrası Bakım

Ameliyat sonrası ilk gün ağrı kontrolü sağlanır.
Dize dren ve bandaj takılır.
Ameliyat sonrası 2. gün dren çıkarılır ve açı ayarlı dizlik takılır. Hasta mobilize edilir.
Ödem ve ağrı için düzenli buz uygulaması yapılır.
Ameliyat sonrası 12. günde dikişleri alınır ve hasta fizyoterapiye yönlendirilir.

ACL Yırtığında Fizyoterapi

Egzersizlere başlamadan önce ağrının kontrol altına alınması önemlidir. Fizyoterapist, ağrıyı azaltmak için buz uygulaması, elektroterapi veya manuel terapi gibi yöntemler kullanabilir
Fizyoterapist, hastanın dizin hareket kabiliyetini artırmak için pasif hareketler, eklemleri esnetme egzersizleri ve manuel terapi tekniği olan mobilizasyon kullanabilir.
ACL yırtığı sonrası dizdeki kasların güçlenmesi çok önemlidir. Fizyoterapist, hastaya kas güçlendirme egzersizleri, koordinasyon çalışmaları ve denge egzersizleri verebilir.
1.ay sonunda tamamen normal hareket edilebilir. 6. Hafta sonunda bisiklete binilebilir. Düz koşuya yaklaşık 3. ayda izin verilir. Sportif aktivitelere fizyoterapistinizin izni ile ve yaptığınız spora bağlı olarak 4-6 ayda dönülür.
ACL yırtığı sonrası dizdeki kasların güçlenmesi çok önemlidir. Fizyoterapist, hastaya kas güçlendirme egzersizleri, koordinasyon çalışmaları ve denge egzersizleri verebilir.

Op. Dr. Necdet Işıklı

Özel Sultanbeyli Ersoy Hastanesi

Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü