Yaşlılık ve Unutkanlık
Tüm dünyada yaşlı nüfus giderek artmaktadır. Daha uzun bir yaşam sürülmesine rağmen, 60 yaş ve üzeri nüfus yaşam kalitesi oldukça düşük seyretmektedir. Yaşam kalitesinin düşük olmasına neden olan hastalıklar: kanser, kronik akciğer hastalıkları, kalp hastalıkları, kas ve iskelet sistemi hastalıkları, mental hastalıklar, sinir sistemi hastalıkları olarak sıralanabilir.
Kronik hastalıklar kişilerin kendilerini etkilediği gibi ailelerini ve yakın çevrelerini dolayısı ile toplum sağlığını etkilemektedir.
Bu durum ülkemizde ve tüm dünyada Geriatri biliminin önemi ve bu bilime ilgiyi arttırmaktadır. Ülkemizde 2003 yılında kurulmuş olan Türk Geriatri Derneği, geriatri ile ilgili önemli çalışma ve düzenlemelerde bulunmaktadır.
Yaşlılarda sık görülen 3 hastalığı kısaca özetlemek gerekir ise;
Demans(bunama)
Hafıza ve diğer zihinsel fonksiyonlarda ilerleyici bozulma ile ortaya çıkan, entelektüel kapasitenin kaybı durumu demans olarak adlandırılır. Demansın; beyin ya da beyin dışı olmak üzere, tedavi edilebilen ya da edilemeyen birçok nedeni vardır. Alzheimeren sık görülen tipidir. Alzheimer hastalığı 65 yaş üzerindeki insanlarda %10, 85 yaş üzerinde ise %50 oranında görülür.
Diğer demans nedenleri; beyin damar hastalıkları, ilerleyici beyin hastalıkları, genetik nedenler, travma, tümör, enfeksiyon, nörolojik olmayan hastalıklar ( Şeker hastalığı, vitamin B12 eksikliği, guatr hastalıkları, vb).
Alzheimer belirtileri nelerdir?
Alzheimer hastalığı, bilişsel ve davranışsal alanda performans düşüklüğü şikayetleriyle ortaya çıkar. Alzheimer başlangıcı belirtileri genellikle küçük çaplı hafıza sorunları olmakla birlikte son günlerdeki konuşmaların, yaşanan olayların unutulması; kişilerin, nesnelerin ve yerlerin isimlerinin hatırlanamaması gibi bulguları içerir. Hastalığın ilerlemesi ile birlikte en yaygın belirtileri şunlardır: “bilinç bulanıklığı, kişinin bulunduğu ortama adapte olmakta zorlanması, kişinin iyi bildiği yerlerde kaybolması, konuşma ve dil becerilerine ilişkin sorunlar, saldırganlık, aile ve arkadaşlarından olağan dışı taleplerde bulunma, çevreye karşı şüphe duyma gibi kişilik bozukluklarının gelişimi, halüsinasyon ve sanrılar, motivasyon ve öz saygı düşüklüğü, kişilerin günlük aktivitelerini yardımsız yapmakta zorluk çekmesi, kişinin hatırlayamadığı olayları inkar etmesi, kaygı ve depresyon.”
Yukarıdaki belirtiler genellikle hastalığın ilk olarak teşhis edildiği dönemde sıklıkla görülen semptomlardır. Hastalığın ilerlemesiyle birlikte bu belirtiler şiddetini artırarak hastanın aile bireylerini tanıyamaması, yakın geçmişini tamamen unutması ve kendini dahi tanımakta güçlük çekmesi gibi çok daha ileri boyutlara ulaşır. Bu durumda hastalar genellikle günlük yaşamlarını devam ettirebilmeleri için bir bakıcıya muhtaç hale gelir.
Depresyon
Depresyon; üzüntülü hissetme şeklinde seyreden,çevre ile iletişimin azaldığı, yaşamdan zevk alamama durumudur. Şikayetlerin devamlılık göstermesi durumunda depresyon tanısından bahsedilebilir. Biyolojik nedenler, beyin kimyası, hormonlar, genetik nedenler, yaşamdaki olaylar ya da çeşitli beyin hastalıkları depresyona neden olabilir.
Demans / Depresyon İlişkisi
Depresyon ile demans birbiri ile karıştırılabilir. Demans bulguları henüz belirginleşmeden, demansın ilk bulgusu depresyon olabilir veya demanslı hastada ek olarak depresyon ortaya çıkabilir veya demans-depresyon aynı anda ortaya çıkabilir.
Deliryum
Deliryum, genellikle tedavi edilebilen beyin işlevlerinin geçici bozukluğudur. Hastalarda; bilinç bulanıklığı, dikkati toplama ve devam ettirme bozukluğu, bulunduğu yeri, zamanı ve kişileri bilememe durumu, hayaller görme, bilinç düzeyinde dalgalanma, konuşma bozukluğu, ellerde titreme, istemsiz hareketler, hareket etme kusuru gözlenir.
Yaşlılarda sık görülür. Nedene yönelik ve sakinleştirici tedavi ile deliryum ortadan kaldırılabilir ya da kendiliğinden düzelebilir. Deliryum dönemindeki hastanın kendisi ya da çevresine zarar vermesiniönlemek gerekir. Deliryum, bir demans hastasında da ortaya çıkabilir.
Yukarıdaki şikayetleri gösteren hastaların en yakın sağlık kuruluşundaki bir uzmana başvurması uygun olur.
Yaşlı hastaların dengeli beslenmeleri, dönem dönem B12 vitamini kullanmaları, egzersiz yapmaları, bol su tüketmeleri, gündüz uyumamaları, gece standart saatte yatıp sabah belli saatte kalkmaları ve dolayısı ile vücudun biyoelektrik ritmini etkilememeleri, zihinsel faaliyetleri(kitap okuma, bulmaca çözme vb) ve hoşlarına giden hobileri(bahçe ile uğraşma,resim yapma, enstrüman çalma) devam ettirmeleri, dönem dönem sağlık kontrollerini yaptırmaları sağlıkları açısından önerilmektedir.